انواع چرخ دنده

انواع چرخ دنده

انواع مختلفی از چرخ دنده ها وجود دارد که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. برخی از رایج ترین انواع چرخ دنده ها عبارتند از:

• ساده : این نوع چرخ دنده ساده ترین نوع چرخ دنده می باشد و از دو چرخ دنده دندانه دار تشکیل شده است که با هم درگیر می شوند . این نوع چرخ دنده ساده برای انتقال قدرت بین دو شفت که در یک محور قرار دارند استفاده می شوند .
• مخروطی : این نوع چرخ دنده مخروطی شکل است و برای انتقال قدرت بین دو شفت که در محورهای متقاطع قرار دارند  استفاده می شود . زاویه 90 درجه چرخ دنده های مخروطی را برای کاربردهایی که نیاز به تغییر جهت چرخش دارند مناسب می کند .
• حلزونی : این نوع چرخ دنده از یک چرخ دنده دندانه دار بزرگ و یک دنده حلزونی تشکیل شده . در کل دنده حلزونی یک پیچ است که با دندانه های چرخ دنده دندانه دار درگیر می شود . چرخ دنده های حلزونی برای انتقال قدرت بین دو شفت که در محور های متعامد قرار دارند و سرعت را نیز کاهش می دهند استفاده می شوند .
• شانه ای : این نوع چرخ دنده از یک چرخ دنده با دندانه های مستقیم و یک شانه تشکیل شده است که دارای دندانه های متناسب با چرخ دنده است . چرخ دنده های شانه ای برای انتقال حرکت خطی به حرکت دورانی یا بالعکس استفاده می شوند .
• سیاره ای : این نوع چرخ دنده از یک چرخ دنده مرکزی و چندین چرخ دنده کوچکتر تشکیل شده است که به دور آن می چرخند . چرخ دنده های سیاره ای برای افزایش نسبت سرعت و هم چنین برای ایجاد گشتاور بالا در سرعت های کم استفاده می شوند .
• مارپیچ : این نوع چرخ دنده شبیه به چرخ دنده های ساده است ، اما دندانه ها روی آن زاویه دار هستند . این امر چرخ دنده های مارپیچ را صاف تر و کم صداتر از چرخ دنده های ساده می کند . چرخ دنده های مارپیچ برای انتقال قدرت بین دو شفت که در محور های متقاطع قرار دارند استفاده می شوند . دندانه این چرخ دنده به شکل یک هلیکوئید گستران (Involute Helicoid) است . به تصویر زیر دقت کنید . کاغذی را که به شکل یک متوازی‌ الاضلاع بریده شده به دور یک استوانه بپیچید . در این حالت ، لبه مورب کاغذ ، یک مارپیچ را تشکیل می‌ دهد . حال کاغذ را به آرامی از دور استوانه باز می‌ کنیم . هر نقطه روی لبه مورب کاغذ ، یک منحنی گستران ایجاد می‌ کند . اکنون اگر همه این منحنی‌ های گستران را کنار هم قرار دهیم ، یک صفحه تشکیل می‌ شود . به این صفحه ، هلیکوئید گستران گفته می‌ شود .

چرخ‌ دنده مارپیچ‌ دوبل ( جناغی )

چرخ‌ دنده‌ های مارپیچ ، نیروی شعاعی و تراست را به یاتاقان‌ های محور وارد می‌ کنند . هنگامی که نیروی تراست خیلی زیاد شود ، استفاده از چرخ‌ دنده مارپیچ دوبل توصیه می‌ شود . نام دیگر این چرخ‌ دنده‌ ها ، جناغی است . در این حالت و در هریک از چرخ‌ دنده‌ های مار پیچ ، نیروی تراست خلاف جهت دیگری است . در نتیجه نیروی تراست خود‌ به‌ خود خنثی می‌ شود . لوگوی شرکت خودرو سازی سیتروئن فرانسه ، به پاس تلاش‌ های «آندره سیتروئن» (Andre Citroen) در طراحی چرخ‌ دنده‌ های جناغی ، برگرفته از این نوع چرخ‌ دنده است . هنگامی که دو یا چند چرخ‌ دنده مارپیچ روی یک محور نصب می‌ شوند ، جهت گردش آن ها ( راست‌ گرد یا چپ‌ گرد بودن ) باید طوری تعیین شود که نیروی تراست به حداقل برسد .

در کل انواع چرخ دنده ها در دستگاه هاییی مثل سی ان سی به کار برده می شود .